• Mapa Szlaku

    1. Kościół św. Marcina – Grodzka 58

    Zlokalizowany jest przy ulicy Grodzkiej 58. Fundamenty pierwszego kościoła, który został założony na tym miejscu, przypuszczalnie sięgają XII wieku. Obecna budowla powstała w latach 1637-1640 w stylu wczesnego baroku według projektu tesyńskiego architekta Jana Trevano. Kościół był własnością karmelitanek bosych do 1787 roku, kiedy zakonnice przeniosły się do innego klasztoru mieszczącego się na ulicy Wesołej. Kościół został zamknięty i wystawiony na sprzedaż, jednakże w lipcu 1816 roku Senat Miasta Krakowa przekazał go ewangelikom krakowskim. Była to próba naprawy relacji z protestantami, ponieważ w poprzednich wiekach trzykrotnie niszczono ewangelikom ich zbór przy ulicy św. Jana. Kościół św. Marcina jest budowlą jednonawową z fasadą o trójkątnym szczycie. Ołtarz główny ozdabia obraz Henryka Siemiradzkiego „Chrystus uciszający burzę”. Nad ołtarzem wisi gotycki krucyfiks, pochodzący z około 1380 roku, który jest jednym z najstarszych w Krakowie. Z tyłu krzyża znajduje się witraż z okresu międzywojennego, przedstawiający upadek w grzech i wylanie Ducha Świętego, który zaprojektował Adam Ciompa. Wewnątrz kościoła umieszczona jest także płaskorzeźba Mikołaja Reja z 1921 roku oraz płyty zasłużonych członków Kościoła, jak na przykład etnografa Oskara Kolberga. Nad wejściem do kościoła widnieje napis w języku łacińskim: „Frustra vivit, qui nemini prodest”, co oznacza – „Na próżno żyje, kto nikomu nie przynosi pożytku”.

    2. Kamienica Bonerowska – Rynek Główny 9

    Przy Rynku Głównym 9 znajduje się zabytkowa kamienica, która należała do ewangelickiego rodu Bonerów, w której w XVI wieku spotykali się ewangelicy. Bonerowie byli mieszczańską rodziną wywodzącą się z Alzacji, którzy w Krakowie osiedlili się w 1483 roku. Pod wpływem rozpowszechniającej się w Małopolsce myśli reformacjyjnej, rodzina ta przyjęła kalwinizm i została jednym z protektorów tego wyznania. Kamienica pierwotnie posiadała styl gotycki, jednakże w XVI wieku została przebudowana na budowlę renesansową, zwieńczoną wielką 9 metrową attyką z rzeźbami. Później attyka została usunięta, ale na szczęście zachowały się oryginalne rzeźby i na tej podstawie w 1962 roku attyka została zrekonstruowana. Oprócz attyki odrestaurowano także obramowania okien na pierwszym piętrze kamienicy, które pierwotnie posiadały styl gotycko-renesansowy.

    3. Nagrobki rodziny Bonerów w kościele Mariackim – Plac Mariacki 5

    Kościół Mariacki przy placu Mariackim 5 też jest związany z historią protestantyzmu w Krakowie, bowiem w kaplicy pod wezwaniem Jana Chrzciciela zachowały się nagrobki wspomnianej wyżej rodziny Bonerów. Nagrobki Seweryna Bonera i jego małżonki – Zofii z Bethamów zostały wykonane w Norymberdze, w warsztacie Piotra Vischera, najprawdopodobniej według projektu malarza Stanisława Samostrzelnika i Piotra Flötnera. W ołtarzu kaplicy przedstawieni są postaci trzech świętych Janów: w samym centrum znajduje się obraz patrona – Jana Chrzciciela, natomiast po bokach są rzeźby Jana Nepomucena i Jana Kantego.

    4. Kamienica Bonerowska – Rynek Główny 42

    Kamienica rodziny Bonerów przy Rynku Głównym 42 była kolejnym budynkiem, gdzie w XVI wieku na swoje nabożeństwa mogli się spotykać krakowscy ewangelicy. Pierwotny kamienny budynek powstał w XIV wieku. Prawie przez cały XVI wieku, kamienica była własnością rodziny Bonerów, którzy przebudowali ją na rezydencję. Z tego okresu pochodzi układ wnętrz, który częściowo zachował się do dziś oraz portale na parterze i pierwszym piętrze. W 1636 roku miał miejsce remont, kiedy nadbudowano drugie piętro, została wzniesiona boczna oficyna z kaplicą oraz wykonano klatkę schodową w budynku frontowym. W XIX wieku kamienica należała do rodziny Pareńskich. Wtedy przebudowano w dużym stopniu całą kamienicę, dodano trzecie piętro oraz wybudowano obecną klatkę schodową. W 2006 roku rozpoczęto wielką modernizację kamienicy, co było związane z dostosowaniem tego budynku do funkcji hotelowej.

    5. Plac Szczepański

    Plac Szczepański był miejscem, gdzie w dawnych czasach znajdował się kościół św. Szczepana. W tym miejscu w 1528 roku wygłaszał swe płomienne kazania magister i wykładowca Akademii Krakowskiej, kaznodzieja Jakub z Iłży. Przedstawiał on główne punkty nauk Lutra, czyli odrzucenie postów, odpustów, czyśćca, kultu świętych oraz skuteczności sakramentów. Za swoje poglądy stanął przed sądem biskupim i został usunięty ze stanowiska w kościele. Sam kościół mieścił się w południowo-wschodniej części dzisiejszego placu Szczepańskiego. Najstarsza wzmianka o nim pochodzi z 1310 roku. W XVI wieku kościół przekazano jezuitom, natomiast w XVIII został on im odebrany i przekazany Akademii Krakowskiej. W 1802 roku kościół został zburzony ze względu na zły stan budowli, która zaczęła podupadać. Od XIX wieku na placu Szczepańskim znajdowało się jedno z największych targowisk w Krakowie, a później parking. W 2010 roku wykonano modernizację placu oraz dodano fontannę.

    6. Drukarnia Macieja Wirzbięty – Sławkowska 7

    Maciej Wirzbięta był właścicielem oficyny, która wytłoczyła druki będące najpiękniejszymi polskimi edycjami z XVI wieku. Urodził się w 1523 roku w krakowskiej mieszczańskiej rodzinie. Był ławnikiem, prowadził interesy w kraju i za granicą, posiadał też znaczny majątek, ponieważ był właścicielem kamienicy z drukarnią przy ulicy Sławkowskiej 7, ogrodu i stawu w Czarnej Wsi, dwóch domów i ogrodów na Piasku oraz folwarku Szykiwikowskiego na Łobzowie. Będąc katolikiem, zmienił wyznanie na kalwinizm. W latach 1554-1555 pojawił się pierwszy znany druk Wirzbięty: Psałterz Dawidów z modlitwami. W 1557 roku Maciej Wirzbięta rozpoczął współpracę z Mikołajem Rejem, który również był ewangelikiem reformowanym. Większość publikacji wydawana była po polsku, dzięki czemu działalność drukarza przyczyniła się do kształtowania języka pisanego i jego ortografii, a dzięki wydaniu dzieł Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego czy Łukasza Górnickiego – rozpowszechniała się literatura polska. Głównym celem reformowanego drukarza było zaspokojenie potrzeb czytelników, co czynił publikując literaturę religijną w języku polskim.

    7. Nieistniejący zbór ewangelicki – Ulica św. Jana/ulica św. Tomasza

    Ulica św. Jana między Rynkiem Głównym a ulicą św. Tomasza była w XVI wieku centrum życia religijnego dla krakowskich protestantów. Tutaj bowiem, w kamienicy pod numerem 6, mieścił się od 1571 r. kościół ewangelicki nazywany „brogiem”, ze względu na swój wysoki dach. Na zbór wielokrotnie napadano. Znaczne szkody odnisół on w 1574 roku podczas tzw. tumultu. Krakowski „Bróg” został całkowicie zniszczony w maju 1591 roku podczas kolejnych napadów ze strony katolików i już nigdy nie został odnowiony. W 2007 roku podzas obchodów 450-lecia ewangelickiej parafii krakowskiej, na ulicy św. Jana została odsłonięta tablica pamiątkowa.

    8. Gimnazjum ewangelickie – Ulica św. Tomasza/ ulica Floriańska

    W 1564 roku w kamienicy pod numerem 17 u zbiegu ulicy Floriańskiej i św. Tomasza, ewangelicy założyli swoje gimnazjum. Jego organizatorem i kierownikiem był znany polski teolog, dziłacz ewangelicki oraz jeden z twórców Ugody Sandomierskiej – Krzysztof Trecy. Szkoła miała dwa kierunki – humanistyczny i religijny, mogła kształcić studentów nie tylko z Małopolski, ale także z innych części państwa.

    9. Ogrody Jana Bonera – Planty przy ulicy Mikołajskiej

    7 sierpnia 1557 roku ks. Grzegorz Paweł z Brzezin, który został wybrany stałym ministrem i kaznodzieją zboru krakowskiego, przeprowadził pierwsze publiczne nabożeństwo ewangelickie w Krakowie. Uroczystość ta miała miejsce w ogrodzie przywódcy krakowskich protestantów – Jana Bonera (ok. 1518-1562) za Bramą Mikołajską i murami miasta. To wydarzenie uważamy za początek pierwszego ewangelickiego zboru krakowskiego, który był kalwińskim.

KONTAKT